Rodzina jest nazywana podstawową jednostką życia społecznego. To w niej zarówno w biologicznym, jak i psychologicznym sensie powstaje i kształtuje się człowiek. Życie rodzinne, które opiera się na wspólnocie pomiędzy poszczególnymi jej członkami, wiąże się z pewnymi etapami, które niosą ze sobą konkretne zadania. Jest to naturalny proces, który trwa przez całe nasze życie. Jednym z tych charakterystycznych etapów jest pojawienie się pragnienia posiadania potomstwa.
Częsta bezpłodność
Niestety współcześnie wiele par spotyka się z bezpłodnością. Zgodnie z badaniami uznaje się, że w co piąta para w Polsce nie może zostać rodzicami w sposób naturalny. Problem ten dotyka więc ogromnej części społeczeństwa. Wśród działań, które mogą podjąć takie małżeństwa, jednym z rozwiązań jest adopcja.
Czym jest adopcja?
Od strony prawnej adopcja jest „ustanowieniem w sposób urzędowy prawnej więzi, na wzór tej, jaka łączy rodziców z dziećmi”. Ma ona dwa zasadnicze cele. Poprzez służbę dziecku, odpowiada na wbudowaną w człowieka potrzebę posiadania i opiekowania się dzieckiem.
Etapy w rodzinie adopcyjnej
Istnieją zasadnicze różnice między rodzinami naturalnymi a tymi, które przysposobiły dziecko. Rodzina adopcyjna w inny 
sposób przechodzi przez poszczególne etapy, doświadczając innych faz rozwoju.
Strata i decyzja
Na pierwszym etapie małżeństwa bezdzietnego rodzice doświadczają olbrzymiej straty, która obejmuje doświadczenie niepłodności oraz niekiedy poronienia lub śmierci okołoporodowej. To na tym etapie zawzięta zostaje decyzja o adopcji oraz rozpoczyna się proces adopcyjny. W przypadku płodnych par, rodzice nie doświadczają utraty zdolności prokreacyjnych.
Niedostępny etap z noworodkiem
Kolejną różnicą jest etap rodziny z noworodkiem. Jest on niedostępny dla rodzin adopcyjnych.
W Polsce prawo do wystąpienia w sądzie o zgodę na adopcję dziecka może nastąpić dopiero po upłynięciu 6 tygodni od jego narodzin. Podstawową różnicą między rodzinami jest, więc wiek dziecka w momencie jego dołączenia do rodziny. Świadczy to o tym, że adopcja jest zjawiskiem niezwykle złożonym i obciążającym psychicznie.
Trzy kryzysy u osób myślących o adopcji
Istnieją trzy kryzysy, które zazwyczaj są obecne u osób decydujących się na adopcje.
Pierwszym z nich jest kryzys związany z odkryciem własnej bezpłodności. Drugi dotyczy podejmowania decyzji o adopcji dziecka. Ostatni zaś wypływa z wypełniania funkcji rodzica adopcyjnego.
Trudny fakt bezpłodności
Pierwszym kryzysem którego doświadczają rodzice adopcyjn,i jest fakt ich biologicznej niepłodności. Rodzice muszą zaakceptować fakt, że tożsamość ich rodzicielstwa nie będzie wynikać z bezpośredniego pokrewieństwa. Badania statystyczne ukazują, że w ponad 90% przypadkach na adopcje decydują się pary, które nie posiadają własnego potomstwa mimo wcześniejszych prób leczenia lub diagnozy.
Lęk rodziców
Drugi kryzys powiązany jest z lękiem, który pojawia się, gdy osoby zaczynają myśleć o adopcji. Potencjalni rodzice zastanawiają się, czy spełnią wymagania ośrodka adopcyjnego. Czy są w stanie wypełnić rolę rodziców dziecka adopcyjnego. Obawiają się też o to, jaki stosunek do ich niebiologicznego potomka będą miały osoby z ich kręgów społecznych – rodzina, przyjaciele, współpracownicy.
Więź w rodzinie adopcyjnej
Budowanie więzi pomiędzy rodzicem a adoptowanym dzieckiem jest kolejną rzeczą różnicującą rodziny naturalne i przysposabiające. Związany jest on z wypełnieniem funkcji rodzica adopcyjnego. W przypadku rodzin adopcyjnych podczas tworzenia się relacji obecny jest lęk związany z biologiczną rodziną dziecka i wynikającymi z niej obciążeniami psychologiczno-genetycznymi.
Strach rodziców
W postawie rodziców adopcyjnych widoczny jest strach związany z możliwymi odziedziczonymi przez dziecko predyspozycjami do chorób oraz skłonności i możliwymi trudnościami społeczno-emocjonalnymi, które mogą pojawić się na dalszych etapach jego rozwoju. Lęk dotyka także poziomu „rodzice naturalni – rodzice przybrani”.
Opiekunowie zastanawiają się nad tym, kto jest faktycznym rodzicem dziecka. Żyją w strachu przed sytuacją, w której rodzice biologiczni chcieliby stać się pełnoprawnymi rodzicami. Rodzice przysposabiający próbują także ocenić postępowanie rodziców biologicznych, nie wiedząc czy są oni wobec dziecka „dobroczyńcami, którzy ofiarowali mu życie, czy złoczyńcami, którzy pozbawili je własnej rodziny”
Prawne aspekty adopcji
Zgodnie z prawem polskim nie ma różnicy pomiędzy adopcyjnymi a biologicznymi rodzicami. Prawa i obowiązki wobec dziecka są jednakowe dla tych grup.
Jednak od strony psychologicznego funkcjonowania istnieją zasadnicze różnice pomiędzy tymi rodzinami.
Złożony proces adopcji
Proces adopcji jest złożoną i długotrwałą procedurą. Potencjalni rodzice adopcyjni kwalifikowani są poprzez specjalne komisje adopcyjne. Sprawdzana jest ich sytuacja materialna, mieszkaniowa oraz zdrowotna. Ocenie podlega także szerszy konspekt ich społecznego oraz psychologicznego funkcjonowania.
Gdy przeprowadzenie badania zakończą się powodzeniem, rodzice kierowani są na cykl warsztatów, które mają na celu przygotowanie rodziny na pojawienie się dziecka oraz zaznajomienie ich z podstawowymi problemami, które mogą się pojawiać na różnych etapach rozwoju.
Po ukończeniu grupowych spotkań dla pomyślnie zakwalifikowanych rodziców rozpoczyna się czas oczekiwania na dziecko. Ta ostatnia faza procesu adopcyjnego trwa od kilku miesięcy do ponad roku. Procedury, którym poddawani się potencjalni rodzice adopcyjni są potrzebne, ale też bardzo obciążające psychicznie. Cała droga prowadząca do zaadoptowania dziecka jest niezwykle trudna, ale z późniejszej perspektywy warta podejmowanego wysiłku.
Rodziny adopcyjne poprzez służbę dziecku i jego potrzebom, odpowiadając na wbudowaną w każdego z nas potrzebę posiadania potomstwa, potrafią stworzyć domy pełne miłości i szansy na szczęśliwe zakończenie.
Bibliografia:
- Kalus. A. Bezdzietność w małżeństwie. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologinczego UO, Opole, 2002.
- Kuriata J., Kruchik D., Drodowska A., Starczewski A., Szydłowska I., Pcuhalski A., Brodowski J., Niepłodność jako jedna z chorób społecznych. Polska Medycyna Rodzinna, 2004.
- Jarmołowska A., 2007, Adopcja dziecka. Psychologiczna analiza decyzji u kobiet i mężczyzn, Towarzystwo naukowe KUL, Lublin, 2007.
- Red : Orłowska K., Milewska E., Adopcja. Teoria i praktyka. Centrum metodyczne pomocy psychologiczno-pedagogicznej ministerstwa edukacji narodowej. Kościelska M. Problemy Rodzin Adopcyjnych. Pomoc rodzicom adopcyjnym w przezwyciężaniu kryzysów tożsamości., Warszawa, 1999.
- Andrzejewski M., Prawo rodzinne i opiekuńcze., Wydawnictwo C. H. Beck., 2014.
- Brzezińska A.I., Appelt K., Ziółkowska B., Psychologia rozwoju człowieka., Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot, 2016.
Artykuł opracowano w ramach Narodowego Programu Zdrowia 2016-2020 na zlecenie PARPA
